Ý nghĩa các loài cây trong bộ tranh tứ quý

Phải nói rằng tranh thêu tứ quý có khá nhiều loại, xuất phát từ việc chọn những loài cây tượng trưng. Trong tranh thêu chữ thập, mùa xuân thường lấy hình ảnh hoa lan, hoa đào, mùa hạ thì hoa sen, hoa hồng, hoa lựu. Mùa thu thường lấy hoa cúc, hoa phù dung. Mùa đông thường lấy cây tùng hoặc hoa mai nở giữa tiết trời giá lạnh làm biểu tượng. Như vậy,  với mỗi bộ tranh tứ quý chọn các loại cây khác nhau thì chúng mang ý nghĩa sẽ rất khác nhau tùy thuộc vào ý nghĩa của từng loại cây.

Cổ nhân gọi tùng, trúc, mai là ba người bạn mùa lạnh (tuế hàn tam hữu), bởi vì ba loại cây này dù mùa sương tuyết vẫn tươi tốt trong khi những loại cây khác hầu như cằn cỗi héo hon. Tính chịu lạnh của tùng, trúc, mai tượng trưng đức tính nhẫn nại của người quân tử, tự cường mãi không thôi, luôn trau dồi tài đức trước nghịch cảnh cuộc đời.

Mai, lan, cúc, trúc thường được gộp chung thành một cụm, xem như biểu tượng của bậc quân tử, nên cũng được gọi là «tứ quân tử» (bốn người quân tử).

Tứ quân tử – Mai Lan Cúc Trúc

1. Ý nghĩa cây Hoa Mai

Mai là 1 cây hoa quý, đại diện cho mùa xuân, mai nở là báo hiệu xuân về. Hoa Mai có màu trắng hoặc vàng. Nó tượng trưng cho sự thanh khiết.

Tranh phong thủy Hoa mai biểu tượng cho sự cao thượng, vinh hiển cao sang tượng trưng cho vua chúa thời phong kiến. Mãi tận bậy giờ, công lao hiển hách của những tướng tá trong quân đội công an cũng được ghi dấu bằng “thêm một bông mai trên ve áo”. Cứ tết đến hoa mai , đơm bông nẩy lộc độ xuân về, nó có ý nghĩa tình cảm, tình người, giàu sang tấn lộc tấn tài.

2. Nói đến mùa hạ là nhắc đến cây Trúc.

Trúc trong tiếng Hán chỉ loài tre nói chung. Chứ không phải là cây trúc ở Việt Nam. Cây tre trong tiếng Hán là Thích Trúc (tức là cây tre có gai). Chỉ có điều cây Trúc theo nghĩa là cây cảnh thì người ta hay chơi Trúc Quân tử. Cây Trúc cũng là 1 cây có thể sống nơi khô cằn, quanh năm xanh tốt, đốt ngay thẳng từ bé (măng – bambooshot). Đốt cháy thân cây tre đi nhưng đốt than của nó vẫn thẳng chứ không cong gãy

Như vậy, ý nghĩa trong tranh phong thủy mà có hình ảnh cây trúc chính là  một trong những biểu tượng mạnh mẽ của sự trường thọ. Nó là biểu tượng của tính kiên cường vượt qua mọi nghịch cảnh và khả năng chống chọi với sóng gió của cuộc đời. Không những thế, cây tre, trúc còn là biểu tượng của tài lộc.

3. Nói về Cúc, tức là mùa thu.

Về hoa, các văn nhân Trung Quốc thường gán cho từng loại hoa một đức tính, một ý nghĩa tượng trưng văn học nào đó, và các họa sĩ đã tiếp thu toàn bộ những quan niệm này. Một vài phân tích dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn ý nghĩa trong tranh phong thủy cũng như tranh đá quý có hình tượng hoa cúc.

Chu Đôn Di đời Tống từng nói: «Trong các loài hoa, cúc là kẻ ẩn dật, mẫu đơn là kẻ phú quý và sen là bậc quân tử vậy.» (Cúc, hoa chi ẩn dật giả dã; mẫu đơn, hoa chi phú quý giả dã; liên, hoa chi quân tử giả dã).

“Cứ mỗi độ thu sang, hoa cúc lại nở vàng”.

Hoa Cúc là một trong bốn loại hoa quyền quý trong văn hóa Trung Hoa. Hoa Cúc tượng trưng cho sự trường thọ, phúc lộc dồi dào. Trong Phong Thủy, nguồn năng lượng mà hoa cúc đem lại khiến cho gia chủ có một cuộc sống bình dị và cân bằng trong mọi việc. Đồng thời, nó cũng mang đến may mắn cho căn nhà.

Cúc cũng có chí khí quân tử của nó. Ai chơi tranh phong thủy và tranh đá quý hoa cúc đều biết Hoa cúc tàn nhưng không rụng, nó chỉ gục rũ trên thân của nó thôi. Nó gợi cho ta đến 1 hình ảnh chết đứng, chứ không chết nằm.

4. Nói về cây Tùng – Mùa đông.

Đại diện cho mùa đông giá rét. Chữ Tùng có nghĩa là cây Thông. Ta gọi là Tùng, Bách, Thông, Tùng La hán, Tùng mã vĩ (thông đuôi ngựa)…

Cây tùng mọc trên núi cao, khô cằn, thiếu nguồn dinh dưỡng. Nó mọc ngay ở những mỏm núi chênh vênh, chịu nhiều sương gió, bão tuyết mà không chết không đổ thể hiện sức sống bền bỉ. Người xưa xem tùng là đại diện cho trăm cây, ngoài ý nghĩa trường thọ, tùng còn là đại diện của khí tiết. Ngoài ra, trong quan niệm của người Trung Hoa, tùng còn có khả năng trừ tà, xua đuổi ma quỷ rất mạnh nên tùng mang lại sự bình yên, an lành cho con người. Như vậy trong những bức tranh phong thủy, cây Tùng thường có ý nghĩa là bậc trượng phu, đại trượng phu.