Tượng đài Bác Hồ – pchb03

Tượng Bác Hồ cao 18m, nặng hơn 400 tấn, làm bằng chất liệu bêtông granit, đặt trên đỉnh đồi cao nằm bên dòng sông Đà, tại thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình. Tượng đài Bác hằng năm đã đón tiếp hàng nghìn lượt khách du lịch trong nước và quốc tế đến tham quan, chiêm ngưỡng…
Năm 1996, nhà điêu khắc Nguyễn Vũ An đã sáng tác, dựng tượng Bác và năm 1997 khánh thành tượng Bác trên đỉnh đồi cao bên sông Đà. Ông đã bồi hồi kể lại những cảm xúc và kỷ niệm của những ngày tháng nhớ mãi ấy:
“Năm 1989, tôi sáng tác tượng Bác Hồ cao 1m80 toàn thân, tượng Bác được ông Vũ Kỳ, nguyên là thư ký riêng của Bác, Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh đến xem, mang giới thiệu tượng Bác tại Hội nghị Bảo tàng toàn quốc. Sau đó nhiều nơi đã đặt mua phiên bản tượng Bác Hồ của tôi, trong đó có nhà máy thủy điện Hòa Bình, nhà máy đã tổ chức lễ rước tượng Bác rất trọng thể về khu di tích Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An. Nhà máy đã mời gia đình tôi cùng tham dự, từ đó Ban giám đốc và công nhân nhà máy biết đến tác phẩm Bác Hồ của tôi…
Trong quy hoạch tổng thể của nhà máy thủy điện Hòa Bình, có dựng tượng Bác Hồ trên đồi Ông Tượng ở độ cao 180m so với mặt biển. Bộ Năng lượng và nhà máy thủy điện Hòa Bình tổ chức, đã mời một số nhà điêu khắc tham gia làm phác thảo tượng đài Bác Hồ, dựng trên công trình thủy điện Hòa Bình. Sau nhiều vòng thi tuyển, tôi đã vinh dự được Hội đồng nghệ thuật Bộ Văn hóa-Thông tin và Bộ Năng lượng, Ban giám đốc nhà máy duyệt chọn phác thảo…”.

Tác giả, nhà điêu khắc Vũ An.
Sau đó mẫu phác thảo tượng Bác phải được sự chấp thuận của Viện thiết kế Mát-xcơ-va, nơi trực tiếp phụ trách toàn bộ quy trình quy hoạch công trình thủy điện Hòa Bình do Liên Xô (trước đây) giúp chúng ta xây dựng. Nhà điêu khắc Vũ An sau này mới biết, ông Bô-ga-sen-cô Tổng công trình sư người Nga lúc đó không tin tưởng chúng ta có thể làm được tượng Bác cỡ lớn đạt yêu cầu. Ở nước Nga đã làm thành công nhiều tượng đài lớn, trong đó có nhiều tượng đài về Lê-nin. Lúc đầu, ông Tổng công trình sư đã gợi ý Bộ Năng lượng Việt Nam cho Liên Xô giúp ta làm tượng Bác, nhưng các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta vẫn quyết định Việt Nam sẽ thực hiện làm tượng Bác với tấm lòng và tài năng của mình dành cho Bác Hồ kính yêu.
Nhà điêu khắc Vũ An làm xong phác thảo tượng Bác bước 2 (cao 1m80), Tổng công trình sư Bô-ga-sen-cô vẫn băn khoăn! Ông cho rằng, làm tượng nhỏ thì được, nhưng làm tượng phóng to lên không được thì sao? Tượng về danh nhân là con người cụ thể, nếu làm không giống như thật, tác phẩm sẽ bị thất bại. Việt Nam lại chưa có kinh nghiệm làm tượng lớn! Ông Bô-ga-sen-cô gợi ý đem mẫu tượng Bác sang Liên Xô, bạn sẽ giúp phóng to mẫu tượng bằng phương pháp hiện đại, như bạn đã làm tượng đài Công Nông và nhiều công trình tượng đài khác thành công. Tác giả Vũ An và các nhà điêu khắc Việt Nam khác trợ giúp ông đã thực hiện thành công tác phẩm. Khi công trình tượng Bác hoàn thành, Bộ Năng lượng Việt Nam đã mời Tổng công trình sư người Nga Bô-ga-sen-cô sang dự lễ khánh thành tượng Bác.
Khi chọn câu nói của Bác đặt ở bệ tượng đài, tôi nghĩ ngay đến câu nói của Bác khi Người đến thăm thanh niên xung phong trong kháng chiến chống Pháp năm 1952 “Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, Đào núi và lấp biển, Quyết chí ắt làm nên”. Tôi ghi câu nói của Bác vào bệ phác thảo tượng đài, lúc đó ông Thái Phụng Nê làm Bộ trưởng Bộ Năng lượng, ông đọc câu nói của Bác ghi ở bệ tượng của tôi và ông rất tâm đắc. Ông Nê nói: “Tôi đọc mấy câu thơ này của Bác, mới thấy nhà điêu khắc Vũ An rất am hiểu về sông Đà và những người tham gia xây dựng công trình thủy điện Hòa Bình, vì hồi đó tôi làm giám đốc nhà máy thủy điện Hòa Bình”. Nguyên Phó thủ tướng Nguyễn Khánh cũng cho biết ý kiến: “Bác Hồ của chúng ta có nhiều câu nói rất nổi tiếng, riêng câu thơ này của Bác đặt ở bệ tượng, tôi thấy rất đắc địa với không gian sông Đà…”.
Tượng Bác được làm bằng chất liệu bêtông granit, thường người ta đổ bêtông bằng đá răm, bêtông granit là vật liệu nghiền nhỏ từ đá granit trộn với xi măng mác cao, bêtông granit không bị phong hóa, có độ rắn gấp 2,5 lần đá thường.
Nhà điêu khắc Nguyễn Vũ An cũng từng là diễn viên hát, nghệ sĩ Đoàn Ca múa nhạc Trung ương (nay là Nhà hát ca múa nhạc Việt Nam). Ông cùng thời với các nghệ sĩ tên tuổi như: Quốc Hương, NSND Trần Hiếu, NSƯT Mạnh Hà, Kiều Hưng, Vũ Dậu, Vũ Chất… được khán giả cả nước yêu thích.
Nhà điêu khắc Nguyễn Vũ An là giảng viên trường ĐH Kiến trúc Hà Nội. Với 24 năm làm công tác giảng dạy, ông đã góp phần đào tạo nhiều thế hệ kiến trúc sư về phần vẽ mỹ thuật và điêu khắc cho đất nước. Năm 1998, ông đã được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng 3 vì những cống hiến trong sự nghiệp đào tạo và nghệ thuật.